Alle kinderen schreeuwen heel hard door elkaar. Ik probeer op allerlei manieren de groep tot stilte te manen, maar niets werkt. Tot ik op een gegeven moment hard roep: "En nu zijn we allemaal weer even stil! Want, ik heb pijn aan mijn oren!"
Dan komt er een kind (2,5) naar me toe en geeft mee een knuffel. Vervolgens zegt ze: "Een knuffel is goed voor je oren!"
Als je werkt in de kinderopvang voel je je soms meer een soort politie-agent dan pedagoog. Je bent de hele dag bezig om regels uit te leggen aan de kinderen, maar toch worden ze ook continue overschreden. Hier en daar wordt er ruzie gemaakt en spring je ertussen en soms zet je een kindje even apart. De grootste uitdaging van het werk is om niet te vervallen in een continue 'nee'-stroom naar de kinderen toe. 'Nee', omdat iets niet mag, 'nee', omdat iets niet kan, 'nee', omdat ik iets niet wil....
Heb jij je aan het einde van de dag wel eens afgevraagd hoe vaak je die dag 'nee' hebt gezegd tegen je kind?
Je kind hoort geen 'nee'
Ouders grappen wel eens naar mij dat hun kind nog niet zo veel begrijpt, behalve het woordje 'nee', dat begrijpt hij heel goed! Want, als je 'nee' zegt, kijkt hij heel ondeugend om en doet hij het toch. We herhalen het woordje dan nog maar een keer, 'nee, het mag echt niet'. Maar, je kind gaat door. 'Nee!', roep je nu wat harder. Als je kind niet ophoudt, loop je ernaar toe, haal je je kind weg en zeg je nogmaals 'Nee, dat mag niet!' Nog geen minuut later herhaalt het ritueel zich. Vervolgens zit je met een huilend kind en voel je zelf de frustratie opborrelen... Waarom luistert hij nou niet gewoon?
Herkenbaar?
Voor veel ouders is dit dagelijkse kost vanaf het moment dat kinderen gaan kruipen tot het moment dat ze naar school gaan. 'Nee' is het dan zo'n beetje het meest gebruikte woord op een dag. En dan dacht je dat je dreumes zo opstandig was...
'Nee' zeggen tegen je kind als hij iets doet wat niet mag, lijkt een soort instinct te zijn. Net als 'auw' als we onszelf stoten. Toch is het puur aangeleerd gedrag (evenals 'auw' trouwens). En bovendien totaal niet effectief, zoals we zien in het voorbeeld hierboven. Hoe vaker we 'nee' zeggen tegen ons kind, hoe minder ons kind het hoort. Niet omdat hij het niet wil horen, maar omdat hij het echt niet meer hoort.
Zijn hersenen filteren het woordje 'nee' in de categorie 'onbelangrijk'. Waarom eigenlijk?
Ben je wel eens bij mensen op bezoek geweest die vlakbij de snelweg of de spoorlijn wonen? 'Wat een herrie', zal jij misschien gedacht hebben. Maar, de mensen die er al een hele tijd wonen, horen het geluid van de auto's en trein niet meer. Het geluid komt nog wel binnen in je hersenen, maar die bestempelen het als 'onbelangrijke'. Iets wat er altijd is, is niet de moeite waard om op te focussen. Pas als het er niet meer is, krijg je een seintje van je hersenen en dan valt het je op. Zo werkt het met heel veel dingen, het tikken van de klok in de woonkamer, het geluid van de airco op je werk, de vogels die fluiten, het constante gezoem van de afzuiging. Na een tijdje hoor je het niet meer. En dat is maar goed ook, als al die dingen je constant zouden opvallen, zou je gek worden. Er zijn zo veel prikkels om ons heen dat we blij mogen zijn dat onze hersenen zelf filteren wat wel en niet belangrijk is.
En dingen die zich veel herhalen of er altijd zijn, komen vanzelf in de categorie 'onbelangrijk'. Of we dat nou willen of niet. Te vaak 'nee' zeggen tegen je kind, komt dus na een tijdje echt niet meer binnen.
Denk NIET aan een paarse olifant!
Wat was het eerste dat in je opkwam toen je de zin hierboven las? Toch geen paarse olifant? Ik zei nog zo: denk er NIET aan!
Helaas, zo werkt het niet. Alweer zo'n vervelend iets van onze hersenen. Het woordje 'niet' snappen we wel, maar het is ontzettend moeilijk om het uit te voeren. Dat blijkt uit het voorbeeld hierboven. Ergens niet aan denken, kunnen we praktisch niet. En helemaal niet als iemand je daar expliciet opdracht toe geeft. Bij veel mensen zorgt taal automatisch voor een visualisatie in je hoofd van wat er wordt gezegd. Als iemand zegt: 'Ik wil niet dat je je voeten op tafel legt.' popt gelijk het beeld van de tafel met jouw voeten erop in je hoofd. Je vraagt je wellicht af waarom iemand dat niet wil. Het is immers maar een IKEA tafel en hij is oud. Vervolgens moet je de daadwerkelijke handeling onderdrukken, omdat je er constant maar aan blijft denken.
Gelukkig lukt het de meeste van ons om ons te conformeren aan de regels van anderen. We hebben geleerd dat als we ergens op bezoek zijn en iemand vraagt ons onze voeten niet op tafel te leggen, we dat ook niet doen. We hebben geleerd onze drang om het toch te doen te onderdrukken.
Je leest het goed, dit hebben we geleerd. Dit konden we niet gelijk al toen we geboren waren. Jonge kinderen kunnen dit nog niet. Zo moeilijk als het voor jou is om niet aan een paarse olifant te denken als je dat wordt gevraagd, zo moeilijk is het voor je kind om niet op de bank te springen of niet zijn beker op de grond te gooien als je dat aan hem vraagt.
In de eerste plaats omdat ze het woordje 'niet' vaak helemaal niet horen. Wat ze horen is 'op de bank springen'. En al horen ze het woordje 'niet' wel, dan nog heb je er vervolgens wel voor gezorgd dat het beeld van 'op de bank springen' inmiddels in hun hoofd zit. En als kinderen ergens aan denken, gaan ze het 9 van 10 keer ook doen. Omdat ze de drang niet kunnen onderdrukken of omdat ze ontzettend nieuwsgierig zijn naar waarom iets dan niet mag. Zij zien die bank als een heerlijk springkussen, net zoals jij de IKEA tafel van je vriendin ziet als een oud ding waar je prima je voeten op kan leggen.
Wat dan wel?
Als 'nee' zeggen helemaal niet gehoord wordt door je kind en zeggen dat iets 'niet' mag averechts werkt, wat moeten we dan wel doen? Kinderen doen soms toch echt dingen die we niet willen!
De oplossing is simpel: draai je negatieve 'nee' en 'niet' om in een positieve 'dit wil ik WEL van jou'. Baby's die net beginnen te kruipen en je constant weg moet halen bij de dvd-speler, geef je iets anders om te doen. Begrijp de interesse van je kind en geef hem speelgoed met knopjes en gleufjes waar hij wel mee mag spelen. Tegen een dreumes die herhaaldelijk zijn beker op de grond gooit, zeg je: 'Wil je je beker op tafel zetten?' in plaats van 'Ik wil niet dat je je beker op de grond gooit.' Een peuter die op de bank springt, vraag je: 'Wil je op de bank gaan zitten?' in plaats van 'Je mag niet op de bank springen.' Kinderen die speelgoed van elkaar afpakken, vertel je: 'Ik zou graag willen dat jullie samen gaan spelen.' in plaats van 'Je mag niet afpakken van elkaar.'
Daarnaast geeft zeggen wat je wél wilt van een kind ook een stuk meer informatie. Alleen maar zeggen wat je niet wilt, geeft een kind enkel onzekerheid over wat hij op dat moment doet. Zeggen wat je wel wilt, geeft hem direct een alternatief voor het gedrag wat hij eigenlijk wilde doen, maar niet mag.
En als je erover nadenkt, werkt het ook zo bij jou. Als jouw partner tijdens een ruzie tegen je zegt: 'Ik wil niet dat je tegen me schreeuwt,' zit direct het beeld van schreeuwen in je hoofd. Dit maakt het heel erg moeilijk om dat dan niet te doen. Terwijl, als je partner tegen je zou zeggen: 'Ik vind het fijn als je rustig tegen me praat,' je dit veel makkelijker kan uitvoeren. Bovendien klinkt het ook een stuk minder onaardig.
'Nee is nee'... maar soms toch ook 'ja'...
Mag je dan helemaal nooit meer 'nee' zeggen tegen je kind? Natuurlijk niet, 'nee' zeggen is soms ook nodig. En er zijn momenten dat je het ook niet tegen houdt. Als je kind ineens de straat over wil steken, als je kind een ander kind slaat, er zijn momenten waarop een duidelijke 'nee' heel waardevol kan zijn. Maar, houdt het bij die paar keer. Houdt het bij de momenten waarop je echt niet wilt dat je kind iets doet en je niet direct een alternatief kan verzinnen. Zorg dat de 'nee' duidelijk overkomt. En vooral, blijf er ook bij. De 'nee's' die na lang
zeuren toch ineens 'ja's' worden, zijn allerminst effectief. Zorg dat als je kind 'nee' hoort, hij ook direct weet dat het menens is.
En als je kind echt iets niet mag, leg dan duidelijk uit waarom niet en zoek samen alsnog een alternatief. 'Je mag niet slaan. Slaan doet een ander kindje pijn, dan moet dat kindje huilen. Je mag wel met je voeten op de grond stampen als je boos bent.'
Wil je weten hoe effectief deze manier is? Probeer het uit tijdens de
week van de opvoeding (6-12 oktober 2014). Probeer een week lang de woorden 'nee' en 'niet' te vermijden!
Wil je dat ik een keer bij jou thuis kom om je hierbij te coachen? Dat kan! Kijk op www.parentingcompany.nl!
.jpg)
