Kind (3) gaat met zwangere mama mee naar de gynaecoloog. Hij hoort het hartje van de baby. Als hij thuis komt vertelt hij enthousiast aan papa: "Mama heeft een baby in de buik en de baby heeft een trein!"
Als er een broertje of zusje bijkomt in een gezin, verandert er veel. Vooral bij een tweede kindje, is de verandering groot. Het eerste kind is nu niet meer alleen en zal de aandacht moeten delen. Ik zal me hieronder vooral focussen op deze situatie. Vooral ook omdat de leeftijd waarop een eerste kind een broertje of zusje krijgt vaak ergens tussen de 2 en 3 jaar ligt. Maar, uiteraard bevat deze blogpost ook veel handvatten voor als het derde, vierde, of misschien wel vijfde kindje eraan komt!
Eerst zal ik ingaan op de abstractheid van het begrip 'zwanger' en het hebben van een kindje in je buik, daarna zal ik uitgebreid ingaan op de voorbereiding mét je kind op de komst van het tweede kindje en tot slot zal ik aparte aandacht besteden aan de vele leuke boekjes die er zijn over het krijgen van een broertje of een zusje.
Zwanger, wat is dat?
Het woord 'zwanger' zegt een klein kind nagenoeg niks. Veelal hoor je kinderen van 2 of 3 jaar zeggen: "Mama heeft een baby in haar buik." Dit klinkt misschien of ze goed begrijpen wat er aan de hand is, maar vaak is niets minder waar. Zelfs voor ons, als volwassenen, is het vaak nog maar moeilijk te begrijpen dat er een kindje in de buik van de (aankomende) mama groeit. We weten hoe het werkt, we kennen de plaatjes van de embryo en de foetus, maar hoe onbegrijpelijk is het eigenlijk dat je na 9 maanden ineens zo'n prachtig volmaakt mensje in je armen hebt? Heb je dat dan echt zelf gemaakt?
Voor een jong kind is het misschien wel het meest abstracte wat er is: een baby in een buik. Ze zeggen het na een tijdje alsof het de normaalste zaak van de wereld is, maar dat komt vooral omdat wij (de omgeving) de hele dag tegen het kind zeggen: "Heeft mama een baby in haar buik?" en "Gaat het goed met de baby in de buik van mama?" en meer van dat soort dingen.
Daarnaast moeten we ons goed beseffen dat kinderen van 2 en 3 jaar fantasie en werkelijkheid nog veel door elkaar halen. Dit zorgt ervoor dat er soms de meest prachtige verzonnen verhalen worden verteld alsof ze echt gebeurd zijn. Het is voor een jong kind moeilijk om te onderscheiden wat hij heeft verzonnen of gedroomd en wat hij echt heeft meegemaakt. Dit betekent ook dat zoiets onbegrijpelijks als het hebben van een baby in je buik snel als fantasie wordt onthouden. En zolang we nog niks zien, is er ook nog niks concreets om naar te verwijzen. Maar, ook als de buik van mama wat groter wordt, kan je jonge kind nog steeds denken dat mama een spelletje speelt en gewoon een kussen onder haar buik heeft verstopt.
Toch, als de buik van mama wat groter wordt, zal je jonge kind zich misschien iets beter voor kunnen stellen dat er ook echt iets gebeurt in die buik. Maar, nog steeds blijft het te abstract om goed te begrijpen dat er ook echt een baby uit de buik van mama komt straks.
Het is aan ons om het abstracte 'zwanger' concreet te maken. Dit begint met de uitleg dat er in mama's buik een kindje groeit. Foto's laten zien van hoe dit eruit ziet, maakt de situatie waarschijnlijk niet veel begrijpelijker voor je kind. Wel kan je je kind vertellen dat hij ooit ook in mama's buik zat. Bekijk samen met je kind zijn babyfoto's om zo duidelijk te maken dat kinderen groeien en eerst nog heel klein zijn. Zo kan je kind snappen dat de baby in mama's buik nu nog heel klein is en daardoor in mama's buik past.
Je kind af en toe eens meenemen naar de gynaecoloog kan ook zeker geen kwaad. Zo kan je kind het hartje van de baby horen en wellicht, in een later stadium, ook echt zien dat het een baby is. Toch zal ook dan je kind wellicht nog verrassend reageren, zoals we zagen in het mooie citaat bovenaan deze blog. Een jong kind denkt altijd vanuit zijn eigen referentiekader. Er is nog geen 'theory of mind'; hij kan zich nog niet inleven in een ander. Het is goed om dit, ook hier weer, te beseffen. Om je jonge kind iets te kunnen uit leggen, zul je je in zijn wereld moeten verplaatsen.
Hoe gaat dat straks?
Naast de voorbereiding op wat er nu eigenlijk gebeurt in mama's buik, is het ook, en misschien nog wel meer, belangrijk je kind voor te bereiden op de tijd na de bevalling, als zijn broertje of zusje er is. Voor je jonge kind is het nagenoeg onmogelijk om zich voor te stellen hoe de situatie over een paar maanden is. Toch heeft het zin om het hier met je kind over te hebben. Dit kan op verschillende manieren, afhankelijk van wat je kind al begrijpt.
Je kunt praten over de situatie die straks zal ontstaan. Refereer hierbij aan voorbeelden die je kind kent. Misschien heeft hij een neefje of nichtje die al grote broer/zus is of zijn er buren in die situatie. Daarnaast is het tekenen van de nieuwe situatie ook een goede manier om het voor je kind visueel en daarmee duidelijker te maken. Teken samen met je kind mama, papa, hemzelf en wellicht aanwezige huisdieren. Teken vervolgens de aankomende baby. Dit kan in combinatie met de babykamer die al af is, het wiegje en de box waar de baby straks veel in zal liggen. Door voorwerpen te gebruiken die je kind kent, wordt een abstract onderwerp eveneens concreter. Voorwerpen die straks direct bij de baby horen, zoals de wieg, de box, de kinderwagen, maxicosi, enz.
Als de baby eenmaal geboren is, kan er enige mate van 'jaloezie' optreden bij je oudste kind. Hij moet nu ineens de aandacht delen en dat is hij niet gewend. Probeer dit als ouder te begrijpen. Probeer daarnaast zo goed mogelijk uit te leggen aan je kind dat de kleine baby veel aandacht nodig heeft. Maar, vergeet daarnaast niet dat je oudste kind ook aandacht nodig heeft. Als mama thuis is met de baby kan papa best iets gaan doen met het oudste kind. Probeer zo ook exclusieve aandacht te geven aan je oudste kind.
Ook kan het fijn zijn om met je oudste kind een cadeautje te kopen voor de baby. Iets wat hij aan zijn broertje/zusje kan geven. Laat hem dit helemaal zelf uitkiezen en zelf geven.
Verder is het ook belangrijk om je oudste kind te betrekken bij de verzorging van de baby. Dit kan in een voorbereidend stadium door samen met je oudste kind de babykamer in te richten bijvoorbeeld, maar doe dit vooral ook als de baby er is. Laat je oudste kind helpen met verschonen, een flesje geven, in bad doen, enz. Zo stimuleer je dat er ook tussen je twee kinderen een intieme band ontstaat en dit zal de jaloezie gevoelens minder maken. Daarnaast wordt het voor je oudste kind dan ook een stuk duidelijker dat de baby veel verzorging en aandacht nodig heeft.
Denk niet te snel: 'hier is mijn kind te klein voor.' Kinderen kunnen en begrijpen vaak veel meer dan wij denken. En ook als je kind nog niet echt kan helpen met de verzorging van de baby, kan je je kind hier zeker wel bij betrekken door hem mee te laten kijken en door te vertellen wat je doet.
Naast alle creativiteit die je zelf inzet om je kind voor te bereiden om de komst van een broertje of een zusje, kun je ook uitgebreid gebruik maken van de vele boekjes die er zijn met betrekking tot dit onderwerp.
Boekjes
Er zijn erg veel boekjes die gaan over het krijgen van een broertje of een zusje. Belangrijk bij het uitkiezen van het juiste boekje voor jou en je kind, is dat het voor je kind begrijpelijk is. Dit ligt uiteraard erg aan de leeftijd en het cognitieve niveau van je kind. Voor kinderen tussen de 1-4 jaar is het vooral belangrijk om te letten op de plaatjes in het boekje. Een boekje lezen met je jonge kind, betekent vooral kijken naar de plaatjes en daar de juiste woorden bij zoeken/horen.
Als we kijken naar de boekjes die er zijn voor jonge kinderen, kunnen we onderscheid maken in boekjes op rijm en boekjes niet op rijm. Bij beide soorten boekjes zeg ik altijd: schroom niet om de tekst aan te passen aan wat voor jou fijn is en voor je kind begrijpelijk. Zeker bij de eerste categorie boekjes. Boekjes op rijm hebben het voordeel dat de tekst door je kind makkelijker onthouden wordt. Door zo'n boekje dan veel te lezen, gaat de betekenis van de tekst makkelijker 'landen' bij je kind.
Om deze blog af te sluiten, volgen hieronder een aantal voorbeelden van leuke boekjes die gaan over het krijgen van een broertje of een zusje.
Piep piep hoera! van Julie Stiegemeyer en Carol Baiker-McKee
De bedoeling van dit boekje is misschien niet eens om je kind voor te bereiden om de komst van een broertje of een zusje. Toch is het boekje er uitermate geschikt voor. Het beschrijft hoe drie vogeltjes wachten op het kuikentje wat uit een eitje komt.
Kleine Pluis van Dick Bruna
Een boekje uit de overbekende Nijntje-serie. In dit boekje krijgt Nijntje een broertje/zusje. De Nijntje boekjes staan bekend om de eenvoudige tekeningen en de makkelijke teksten op rijm.
Bobbi wordt grote broer van Ingeborg Bijlsma en Monica Maas
De Bobbi-boekjes worden op mijn groep altijd erg goed ontvangen door de kinderen. De boekjes gaan over herkenbare onderwerpen voor deze jonge leeftijdsgroep. Het leuke aan een serie is dat je kind zich steeds beter gaat relateren aan het kind in het boekje, in dit geval Bobbi, een beertje. Dit zorgt ervoor dat het makkelijker wordt voor je kind om 'naar de toekomst te kijken' door in het boekje te zien hoe het gaat als je eenmaal grote broer bent.
Wat zit er in je buik, mama? van Sam Lloyd
Een 'flapjesboek' waarbij je onder de flapjes kan kijken om te zien wat er in mama's buik zit. Er wordt flink geraden van aap tot inktvis. Maar nee, het is natuurlijk een baby! Met dit boekje wordt het concept 'zwanger' en 'een baby in je buik' hebben een stuk concreter en duidelijker. Een erg leuk boekje wat de kinderen vaak goed bijblijft.
Wil je dat ik een keer bij jou thuis kom om je hierbij te coachen? Dat kan! Kijk op www.parentingcompany.nl!
