Kind (2,5 jaar) zit op een trip-trap stoel aan tafel en roept hard: "Peta, aansuivu!"
Kind (4 jaar) ziet dit en helpt het andere kind zijn stoeltje aan te schuiven aan tafel. Als ik haar daar een complimentje over geef, zegt de lieve meid: "Ja, want K [mijn collega] is zo druk en jij was bezig..."
Opvoeden doe je nooit alleen. Allereerst ben je als ouders vaak samen, papa en mama. En dus moet je samen opvoeden. Daarnaast is bijna geen enkel jong kind tegenwoordig alle dagen van de week thuis. Kinderen gaan naar de dagopvang, later naar de buitenschoolse opvang, een dagje papa, een dagje mama, een dagje opa en oma en misschien ook nog wel een dagje au pair of oppas. Alles bij elkaar opgeteld zou het best zo kunnen zijn dat je kind door wel 7 verschillende mensen wordt opgevoed. En dan ga ik nog uit van een ideale crèche-situatie met 2 stabiele juffen...
Hoe ga je om met deze situatie? Hoe zorg je ervoor dat jouw kind jouw waarden en normen meekrijgt? Hoe zorg je ervoor dat er één duidelijke lijn is in het opvoeden? En hoe erg is het als deze er niet is?
Samen opvoeden: papa en mama
Samen opvoeden begint al thuis: papa en mama voeden samen op. En als er maar een ouder is, komt het toch vaak voor dat er wel een tweede vaste opvoeder is, in de vorm van een opa of een oma, de partner van de ouder, de oppas, enz. Deze twee vaste opvoeders (voor het gemak gebruik ik vanaf hier de term 'ouders') hebben samen uitgebreid de mogelijkheid gehad om het opvoeden te bespreken. Hebben jullie dit als ouders ook gedaan...? Vaak merk ik toch in de praktijk dat nieuwe ouders over alles hebben nagedacht voordat de baby komt. Zijn er genoeg luiers? Is de babykamer af? Wat voor voeding geven we het kindje? Wat moeten we doen als hij buikkrampjes krijgt? Maar, de vraag: 'hoe gaan we hem opvoeden?' komt in deze voorbereiding toch vaak niet echt voor.
Nou moet ik zeggen dat veel ook heel vanzelf gaat. En 'al doende leert men'. Hoeveel je er ook over nadenkt, de praktijk blijkt altijd nét anders én blijkt de beste leerschool. Gaandeweg vinden ouders vaak samen wel een manier en gaat het eigenlijk hartstikke goed.
Toch kan het erg nuttig zijn om al van te voren na te denken over het opvoeden. Bespreek samen wat je belangrijke waarden en normen vindt en hoe je die aan je kind wilt meegeven. Denk na over je eigen opvoeding. Wat vond je hier goed aan? Wat kan volgens jou beter? Wat wil je wel overnemen van jouw ouders en wat absoluut niet? Kijk naar opvoeders om je heen. Wie doen het goed? Kijk naar hoe kinderen reageren op hun ouders en hoe ouders reageren op hun kinderen. Wat vind je hiervan?
Op deze manier kun je er goed achter komen hoe jij je eigen kindje wilt gaan opvoeden. En heb je aanknopingspunten om het er samen over te hebben.
Uiteindelijk is het toch erg belangrijk als papa en mama in grote lijnen dezelfde manier van opvoeden aanhouden. Het geeft niks als van mama af en toe andere dingen mogen dan van papa en andersom, maar je wilt niet dat je kind jullie tegen elkaar uit gaat spelen. Kinderen zullen al heel jong gaan 'testen' bij wie ze hun zin het makkelijkst door kunnen drijven. Het is dan belangrijk om samen sterk te staan. Je bent één opvoed-team en zoals met alle teams moeten de ogen dezelfde kant uitkijken om tot goed resultaat te komen.
Blijf met elkaar praten over het opvoeden. Heb het regelmatig over je kind en wat je die dag bij hem hebt gezien. Waar liep je tegenaan en wat ging je goed af? Zitten jullie nog steeds op één lijn? Wat waren je verwachtingen en hoe gaat het in de praktijk? Ben je tevreden met hoe het gaat?
Door samen te blijven praten over opvoeden, blijf je samen opvoeden. Ga discussies niet uit de weg, maar realiseer je wel dat je uiteindelijk tot één standpunt moet komen om het voor je kind zo duidelijke mogelijk te houden.
Samen opvoeden: het kinderdagverblijf
Tegenwoordig is de grootste 'secundaire opvoeder' vaak het kinderdagverblijf of de gastouder. Grappig is dat het ook hier in de voorbereiding met ouders vaak aan niets ontbreekt. Welke voeding krijgt het kindje? Slaapt hij goed? Heeft hij al een ritme? Is hij ergens allergisch voor? Wat zijn de openingstijden van het kinderdagverblijf? Wie werken er op de groep? Maar, heb je zelf op het kinderdagverblijf weleens gevraagd: 'Hoe voeden jullie eigenlijk op?' Is het jou weleens gevraagd? Gek genoeg schiet deze, in mijn ogen belangrijkste vraag, er nogal eens bij in.
Hoe kun je als ouder toch zorgen dat je dit onderwerp bespreekbaar maakt? Hoe kunnen kinderdagverblijven verder kijken dan beleid? Op deze laatste vraag zal ik onderaan deze blog ingaan. Hier zal ik nu bespreken wat ouders kunnen doen om samen met het kinderdagverblijf op te voeden.
Wees je er allereerst van bewust dat de juffen op het kinderdagverblijf voor een erg groot gedeelte jouw kind opvoeden. Ze leren je kind wat wel en niet mag, de normen en waarden van de samenleving, regels op de groep en bewust dan wel onbewust zullen ze veel van zichzelf en hun eigen opvoeding meenemen in hun werk. Allemaal dingen waar jij het wel of niet mee eens kan zijn.
Dat er verschillen zijn tussen het kinderdagverblijf en thuis, zal je kind snel doorkrijgen. En dit is ook helemaal niet erg. Dat je thuis de korstjes van je boterham af en toe mag laten liggen en je ze op het kinderdagverblijf moet opeten, is niet zo erg. Hier leert je kind wel mee omgaan. Maar, als je thuis wel mag slaan en op het kinderdagverblijf niet, wordt het verwarrend.
In de eerste vier levensjaar van een kind draait bijna alles om ontdekken en leren. En het punt waar opvoeden het meest om de hoek komt kijken, is het ontdekken en leren omgaan met je emoties. Om ervoor te zorgen dat je kind dit op een goede manier leert, is het belangrijk dat ouders en kinderdagverblijf hierin op één lijn zitten. Een kinderdagverblijf heeft vaak een duidelijk beleid hoe hiermee om te gaan. Het gebruik van een 'naughty chair', het aanspreken op wat niet mag, het belonen bij het zindelijk worden, samen eten aan tafel, enz.
Dat er een beleid is, betekent echter niet dat opvoeden niet bespreekbaar is. Vraag bij een intake op het kinderdagverblijf naar het beleid. Vraag ook naar specifieke onderwerpen die jij belangrijk vindt. Vraag de juffen op de groep wat hun kijk is op dit beleid en hoe ze dit in de praktijk vorm geven. Geef aan wat jouw belangrijkste waarden en normen zijn en bespreek in hoeverre een kinderdagverblijf hierin kan meegaan.
Blijf ook gedurende de tijd dat je kind het kinderdagverblijf bezoekt de juffen als sparringpartner gebruiken. Blijf, net als met je partner, praten over opvoeden. Waar loop je tegenaan? Heb je misschien tips voor elkaar? En als er echt gedrag ontstaat wat moeten worden aangepakt, neem dan de tijd om samen met de juffen op de groep te kijken hoe je dit gaat doen. Zorg dat je op één lijn komt om het zo duidelijk mogelijk te maken voor je kind.
Wees tot slot ook niet bang om discussies aan te gaan. Het is geen slechte zaak als juffen ertoe worden gezet na te denken over beleid. Het gaat om jouw kind, en opvoeding kan je kind maken of breken... Natuurlijk kun je ervan uitgaan dat de juffen op de groep goed geschoold zijn en weten wat ze doen, maar samen opvoeden, betekent ook samen praten over opvoeden!
Samen opvoeden: alle andere invloeden
Naast papa, mama en de juffen op het kinderdagverblijf of bij de gastouder, zijn er nog een heleboel andere invloeden bij het opvoeden. Het voorbeeld bovenaan deze blogpost laat zien dat kinderen elkaar ook opvoeden op het kinderdagverblijf. Je stoel netjes aanschuiven bij het eten en hulp bieden en geven aan elkaar zijn waarden die hierin naar voren komen. Ook kun je hierin zien dat kinderen het heel erg goed in de gaten hebben hoe de juffen op het kinderdagverblijf werken. Dit kind zag dat mijn collega en ik het druk hadden. Blijkbaar voelde ze toen verantwoordelijkheid voor het andere kind waardoor ze hem hielp.
In dit voorbeeld is het oudste kind niet alleen het jongste kind aan het opvoeden, maar zijn wij, als juffen, ondertussen ook dit oudste kind aan het opvoeden. Zij zag namelijk dat wij geen tijd hadden voor de kinderen op dat moment. Wat leert haar dat?
Naast deze 'kleine opvoeders' op het kinderdagverblijf zijn er nog een heleboel andere invloeden binnen het opvoeden. Denk aan opa, oma, ooms, tantes, vriendjes en vriendinnetjes. Maar ook, de televisie, internet of de mensen op straat en in de supermarkt. Ook met deze mensen en media voed jij samen je kind op. Natuurlijk kun je niet overal invloed op uit oefenen en dit geeft ook niet. Opa en oma mogen best wat minder regels hanteren als je kinderen daar af en toe eens komen. En van een suiker-oom of - tante worden kinderen alleen maar blij, toch? Wees je echter wel bewust van deze invloeden. Wees je er ook bewust van dat deze invloeden je kind evengoed vormen tot wie hij wordt.
Over de invloed van internet en televisie valt nog veel meer te zeggen. Gelukkig is deze invloed nog enigszins beperkt tijdens de eerste levensjaren. Vandaar ook, dat ik hier nu niet verder op in zal gaan. Maar, wees je ook hier weer bewust van het feit dat je kind ook van tik tak, sesamstraat, mega mindy en bob de bouwer normen en waarden meekrijgt.
Tips voor pedagogisch medewerkers
Tot slot, hoe kunnen pedagogisch medewerkers op het kinderdagverblijf ervoor zorgen dat ze bewust bezig zijn met opvoeden? En hoe kunnen zij ouders helpen om samen op te voeden? Hieronder wat simpele (?) tips!
- Denk niet alleen in beleid, denk met je hoofd en hart!
- Stel vragen aan ouders en maak opvoeden bespreekbaar.
- Neem de tijd voor ouders en nodig ze eventueel speciaal uit voor een gesprek waarin je het opvoeden bespreekt.
- Organiseer een ouderavond over samen opvoeden en bespreek jullie beleid, maar ook jouw eigen normen en waarden.
- Ben je ervan bewust dat je dingen uit je eigen opvoeding onbewust meeneemt.
- Ben je ervan bewust dat jij net zo goed met opvoeden bezig bent als de ouders.
- Ben je ervan bewust dat ouders jou zien als deskundige op dit gebied.
- Verdiep je in het onderwerp.
- Denk zelf ook van te voren na over wat je kinderen wilt meegeven.
- Vraag jezelf af en toe af: waarom doe ik dit zo?
- Sta je achter het beleid van je organisatie?
- Denk na over hoe jij zelf je (toekomstige) kinderen zou willen opvoeden.
- Wees een sparringpartner voor de ouder, maar gebruik ook vooral de ouder als sparringpartner. Zie de ouder als expert als het gaat om zijn kind.
Samen opvoeden, is samen praten over opvoeden!
Wil je dat ik een keer bij jou thuis kom om je hierbij te coachen? Dat kan! Kijk op www.parentingcompany.nl!
