Kind (2) wil de korstjes van zijn brood niet opeten. Als ik zeg dat hij dit wel moet doen, zegt hij boos: "Nee, Peta! Peta stout!"
Kind (3) wil niet helpen opruimen:
"Help je even mee met opruimen?"
-"Nee, ik heb dat niet gedaan!¨
"Jawel, dat heb ik net zelf gezien."
Na een tijdje wordt de discussie beëindigt, doordat het kind zegt: "Nou, dan ga ik naar huis!"
Bij leiding nemen en leiding geven, waar denk je dan aan? Is opvoeden voor jou altijd de leiding nemen? Of kan je af en toe de teugels ook laten vieren? Zo ja, wanneer doe je dat dan? Wat gebeurt er als je te veel leiding neemt óf geeft?
Bij leiding geven hoort ook het ontvangen van initiatieven van je kind en deze belonen. Daarbij rijst de vraag hoe je eigen initiatieven van je kind kunt stimuleren om zo het zelfvertrouwen te vergroten.
Leiding nemen
Bij een groot deel van het opvoeden van je jonge kind zul je de leiding nemen. Jij bepaalt in grote lijnen zijn leven. Zijn bedtijd, wat hij eet, of hij naar de creche gaat of niet, waar hij woont en misschien bepaal je zelfs ook wel een groot deel van zijn dagelijkse bezigheden.
Bij een baby speelt leiding nemen een erg grote rol. Een baby kan zijn eigen wil nog moeilijk uiten en zijn leven bestaat voornamelijk uit eten en slapen. Zeker als je je baby in een bepaalt ritme wilt krijgen, zul je veel de leiding nemen.
Ook bij je dreumes zul je nog veel voor hem bepalen. Hij is immers nog te klein om veel dingen zelf te beslissen. Wel komt er op deze leeftijd het besef dat hij in staat is dingen zelf te gaan bepalen. En als hij iets niet wil, zegt hij 'nee'. Je dreumes zal steeds meer manieren uitproberen om jou zo ver te krijgen te doen wat hij wil. Het is nu aan jou om de leiding niet volledig uit handen te geven en duidelijk aan te geven waar jouw grens ligt. Als jij besluit dat het nu bedtijd is, is het dat ook.
Bij opstandige buien van een dreumes is het erg belangrijk om een goede balans te vinden in het leiding nemen en leiding geven. Hoe je dat doet, zal ik hieronder beschrijven.
De leiding nemen bij een peuter loopt in grote lijnen hetzelfde als de leiding nemen bij een dreumes. Alhoewel hier al wel meer ruimte kan zijn voor discussie. Toch zal jij nog veel voor je peuter bepalen en dat is ook prima. Dat verwacht je peuter ook. Het lijkt misschien of je peuter heel veel zelf wil bepalen, van wat hij eet tot zijn bedtijd. Maar, stiekem vindt hij het heel erg fijn dat jij dit soort dingen voor hem besluit. Je peuter is er simpelweg nog niet klaar voor om deze beslissingen zelf te nemen.
Leiding geven
Met leiding geven, bedoel ik dat je je kind de leiding geeft in een bepaalde situatie of op een bepaald moment. Dit betekent niet dat je kind ineens alles mag bepalen, maar wel dat hij invloed krijgt op hoe dingen verlopen.
Je baby geef je in sommige situaties ook de leiding. Hij krijgt eten als hij honger heeft. Hij bepaalt wanneer hij wil eten, begint te huilen en jij geeft hem de fles. Ook zal je je baby de eerste paar weken nog op bed leggen als hij aangeeft moe te zijn. In een later stadium zul je de momenten van eten en slapen wellicht meer gaan sturen en zo de leiding een beetje overnemen.
Bij de dreumes komt, zoals hier boven al genoemd, de eigen wil om de hoek kijken. Hij ontdekt dat als hij 'nee' zegt er soms ook nee gebeurt en dat hij zo invloed kan uitoefen op hoe dingen verlopen. Dat is natuurlijk een erg machtig gevoel en daarom kan het zijn dat je dreumes jou de hele dag 'nee' verkoopt in de hoop ook met nee weg te komen. Zoals al eerder gezegd, is het nu aan jou als opvoeder om de grens te trekken. Een eigen wil is goed en op sommige momenten mogen we hier best in mee gaan. Probeer steeds meer keuzes en beslissingen bij je dreumes te leggen. Kijk wel naar wat hij snapt en aankan. Zijn eigen beleg kiezen op brood kan een dreumes prima, maar zijn bedtijd bepalen, kan hij niet.
Bij een peuter gaat het stukje leiding geven al weer iets verder. Een peuter kan, wil en zal meer zelf gaan bepalen. Wat voor kleren hij aan wil, of hij buiten wil spelen of niet, of hij bumba wil zien op tv of liever sesamstraat. Veel keuzes kun je ook best aan je peuter overlaten. Bepaal zelf de grens en beperk het aantal keuzes op een dag wel. Te veel zelf bepalen kan ook verwarrend zijn.
Het kan erg leuk zijn om met je peuter in discussie te gaan over bepaalde dingen. Soms sta je verstelt van de leuke (en goede) argumenten waar ze mee komen. Misschien ben je geneigd discussies met je peuter te vermijden. Probeer ze er toch ook af en toe te laten zijn. Je kan er zo achterkomen dat je je peuter meer beperkt dan nodig is. Als jij hem twee opties geeft en hij komt met een net zo goed derde alternatief, waarom zou je hier dan niet in mee gaan?
Een balans vinden: initiatieven ontvangen en belonen
Het belangrijkste om te onthouden als het gaat om leiding geven en leiding nemen, is dat je een balans vindt tussen deze twee. In eerste instantie zal je vooral leiding nemen. Naarmate een kind ouder wordt, zal de balans steeds meer verschuiven naar meer leiding geven aan je kind.
Waarom het belangrijk is om zowel leiding te nemen als te geven, heeft verschillende redenen. Leiding nemen is allereerst nodig. Jij kunt gevaren beter inschatten dan je kind en zal hem hiervoor moeten behoeden. Je dreumes zelf laten kiezen wanneer hij de straat oversteekt, is, zacht gezegd, onverstandig. Ook kan je jonge kind nog slecht inschatten wat de gevolgen op de lange termijn zijn van zijn acties. Hij snapt nog niet dat nu heel laat naar bed gaan, betekent dat hij morgen moe is of dat nu heel veel pannenkoeken eten, betekent dat hij straks buikpijn heeft. Hierin zul jij dus erg de leiding moeten nemen en grenzen moeten stellen.
Daarnaast verwacht een kind, ook al lijkt dit misschien niet zo, dat jij grenzen stelt en leiding neemt. Dit geeft duidelijkheid en rust.
Toch is het ook erg belangrijk om af en toe de leiding te geven aan je kind. Jij kunt immers niet in het hoofd van je kind kijken en zal zo nu en dan ook af moeten gaan op de informatie die hij je geeft. Als je baby huilt omdat hij honger heeft, bepaalt hij op dat moment dat het tijd is om te eten. Het heeft dan weinig zin om de leiding te willen houden en hem een uur later pas de fles te geven. Dit kan ervoor zorgen de vertrouwensband niet goed ontwikkelt tussen ouder en kind, wat gevolgen heeft voor de hechting.
Bij de dreumes en de peuter heeft het vooral te maken met zelfvertrouwen en het in toom houden van opstandig gedrag.
De dreumes en de peuter krijgen door dat zij veel zelf kunnen bepalen en willen dit ook. Als een dreumes/peuter daarin steeds negatief bekrachtigd wordt, zal hij op den duur geen eigen initiatieven meer tonen en zal dit gevolgen hebben voor zijn zelfvertouwen. Waar het veilig is om je dreumes/peuter de keus te geven, kun je hem de keus ook best geven. Laat hem lekker zijn eigen beleg voor op brood kiezen, laat hem zelf bepalen waarmee hij wil spelen of met wie. Zie ook de initiatieven die hij toont en beloon deze. Als hij zelf met een boekje naar je toe komt, ga dan gezellig samen een boekje lezen. Als je dreumes/peuter dan te horen krijgt dat je geen tijd hebt, wordt zijn initiatief negatief bekrachtigd. Dit zal gevolgen hebben voor zijn zelfvertouwen.
Daarnaast kan te veel de leiding zelf in handen houden ervoor zorgen dat je dreumes/peuter erg opstandig wordt. Hij is er nu eenmaal klaar voor om bepaalde keuzes zelf te maken. Als hij hierin geen vrijheid krijgt, kan het zijn dat op een bepaald moment 'de maat vol is'. En dan wil hij écht zijn jas niet meer aan als je naar de supermarkt gaat. Door hem op momenten dat het kan wel de leiding te geven, wordt de behoefte om zelf de loop der dingen te bepalen, grotendeels vervuld. Dit zal het ook minder moeilijk maken om te accepteren dat het ook wel eens anders gaat dan je wilt.
Tot slot kan het de creativiteit van de geest erg stimuleren als kinderen de kans krijgen om te discussiëren met hun ouders, zelf keuzes te maken en alternatieven te verzinnen. Ze worden vindingrijk en gaan oplossingsgericht denken. Geen verkeerde eigenschappen!
Cultuur
Zoals bij alles wat met opvoeden te maken heeft, is bovenstaande een erg cultuurbepaalde visie. Wij leven in Nederland in een cultuur waarin kinderen opgevoed worden tot zelfstandige, volwassen mensen. Zelfstandigheid staat bij ons hoog in het vaandel. Dit zorgt ervoor dat wij veel waarde hechten aan kinderen al op jonge leeftijd keuzes te laten maken, waar dit kan. Ik ben van mening dat dat een goede manier van opvoeden is. Zeker als we kijken naar wat er van ons verwacht wordt als we volwassen zijn.
Echter, er zijn ook culturen waarin deze waarde van zelfstandigheid een stuk minder belangrijk is. We zien dan soms ook dat kinderen een stuk minder opstandig zijn en veel meer meegaan in wat er voor hen bepaald wordt.
Ik wil hier geen oordeel vellen over wat een betere manier van opvoeden zou zijn en dat kan ik ook niet. Wel wil ik aangeven dat voor kinderen die in een Nederlandse cultuur groot worden gebracht, zelfstandigheid simpelweg wordt verwacht. Kinderdagverblijven en met name scholen stellen hoge eisen aan de mate van zelfstandigheid van een kind. Als opvoeder is het belangrijk dat je je kind hiervoor klaarstoomt.
Maar, zoals met alles: vind je eigen weg en zoek een goede balans tussen leiding nemen en leiding geven. Het ene kind is het andere niet; kinderen verschillen enorm in hoeveel zelfstandigheid ze aan kunnen. Zelf zul je erachter moeten komen wat past bij jou en je kind.
Wil je dat ik een keer bij jou thuis kom om je hierbij te coachen? Dat kan! Kijk op www.parentingcompany.nl!
